Door toedoen van bevers breidt het waardevolle bronbos uit, maar de beschermde diersoort maakt het de dorpsbewoners wel moeilijk.

Twintig buurtbewoners en belangstellenden maakten op vrijdagmiddag 26 mei een wandeling door het woongebied van de bevers in Ubbergen. De excursie was georganiseerd vanwege de gemeentelijke campagne ‘Natuurlijk Berg en Dal’. Het doel was om een goed beeld te krijgen waar de burchten en dammen liggen, wat de dieren doen en wat dat voor het dorp betekent. Het werd al snel duidelijk dat de succesvolle kolonisatie door de nieuwkomers ingrijpende consequenties heeft en dat er nog geen evenwicht is gevonden om probleemloos met de dieren samen te leven.

In 2011 werd het bosje tussen het oude schoolgebouw van havo Notre Dame en het oude dorpshuis plotseling erg nat. Dat bleek, tot ieders verrassing, het werk van bevers te zijn. Die waren eerder in de Gelderse Poort geherintroduceerd. De populatie floreerde en vanuit de Millingerwaard en de Groenlanden koloniseerden dieren de Ooijpolder en staken bij de provinciale weg over naar het bronnengebied bij Ubbergen. De sensatie van bevers bracht dorpsbewoners op de been om ‘s avonds bij de burcht langs het dorpshuis een glimp van de dieren op te vangen.

Als volleerde waterbouwkundig ingenieurs weten bevers de waterafvoer met dammen te blokkeren. Die bestaan uit takken en modder, die zij met hun poten in de takkenhopen duwen. Op die manier blokkeren ze in het Bronnenbos de Refter de afvoer van de grote bronvijver en van de sloten die verder heuvelafwaarts liggen. Daardoor stagneert het water in de vijver en in de sloten. Die stromen op diverse plaatsen over waardoor delen van het gebied veel natter worden. De typische plantengroei van de brongebieden breidt zich nu spectaculair uit. Zeldzame planten zoals paarbladig goudveil en slanke zegge groeien nu op meerdere plekken onder aan de heuvelrug.

De bevers in Ubbergen floreren en er is een tweede burcht bij gekomen ter hoogte van de waterkerskwekerij. Ze bouwen ook nieuwe dammen om hun leefgebied uit te breiden. Ze voelen zich veiliger in het water en de natte gebieden worden kwekerijen voor hun favoriete voedsel, de wilg. Ze eten de voedzame bast van struiken en bomen van wilg en andere soorten. Populieren en fruitbomen staan ook regelmatig op het menu. Inmiddels zijn overal in het gebied ook grote bomen van schors en bast ontdaan of zelfs geheel of gedeeltelijk doorgeknaagd en geveld.

Tijdens de excursie werd op verschillende plekken stilgestaan bij het zichtbare werk van de bevers. Een bewoner van de Kasteelselaan liet zien hoe zij dagelijks de takken uit de uitstroomopening van de grote vijver weghaalt. Doet zij dat niet, dan stroomt de vijver over en krijgt zij last van een vochtig huis. De imker die een natuurterreintje beheert liet de om geknaagde knotwilg zien en de grote burcht waar een beverfamilie huist. Hij ziet de dieren regelmatig en geeft ze af en toe wortelen te eten. Hij hoopt dat ze daardoor minder belangstelling tonen voor zijn fruitbomen en knotwilgen. Medewerkers van de Notre Dame lieten de enorme dam zien in de sloot bij het parkeerterrein. Zij halen daar dagelijks takken weg om te voorkomen dat de kelder van de school blank komt te staan. De leerlingen kunnen ook niet meer rechtstreeks naar de dependance lopen, omdat het vlonderpad nu onder water staat.

Naast bewondering oogsten de bevers in Ubbergen dus ook ergernis vanwege de hinder die ze veroorzaken. Ook de waterkerskwekerij in het gebied kampt al vele jaren met problemen. Aan de ene kant ontvangt de kwekerij minder bronwater vanwege verandering van de waterstromen. Aan de andere kant dreigen de kweekbedden voor jonge sla te vernatten door de bouw van dammen stroomafwaarts. Medewerkers van de kwekerij verlagen regelmatig de in aanbouw zijnde beverdammen om watertoevoer te garanderen en wateroverlast te vermijden. Er wordt zo goed en zo kwaad als het gaat geleefd met de bevers in de achtertuin.

Aan het slot van de excursie was iedereen onder de indruk van de grote invloed van de bevers op het gebied. Het was ook duidelijk dat een groot pakket aan kwesties op tafel ligt. De bever is een beschermde diersoort. De Wet Natuurbeheer bepaalt dat het verboden is de bever in zijn natuurlijk verspreidingsgebied opzettelijk te doden of te vangen, opzettelijk te verstoren en de voortplantingsplaatsen of rustplaatsen opzettelijk te beschadigen of te vernielen. Het is mogelijk om ontheffing te krijgen om maatregelen te nemen, maar dat is tot op heden nog niet geregeld. De hoop is dat in het komend overleg tussen buurtbewoners en betrokken partijen (gemeente, provincie, Gelders Landschap en Waterschap) praktische afspraken gemaakt kunnen worden over formele zaken zoals vergunningen en ontheffingen, maar ook over de uitvoering en bekostiging van de noodzakelijke maatregelen om samen te kunnen leven met de bevers.

Een bever aan het werk bij een al half doorgeknaagde knotwilg (videostill uit een opname met een wildcamera (opname: Arno van der Kruis))

Dit is een bericht van Via Natura - Campagne Natuurlijk Berg en Dal

Foto introtekst: Een bewoonster van de Kasteelselaan harkt takken uit de uitstroomopening van de bronvijver (foto Arno van der Kruis)