Bokashi voedt het bodemleven

De Ploegdriever experimenteert in het Waldboerenproject met Bokashi als schakel in een lokale kringloop van organische stof.

Aan de Postweg in Berg en Dal ligt een kleine (4ha) landbouwenclave in het bosgebied van de Meerwijk. Vorig jaar is de Ploegdriever hier begonnen met natuurinclusieve landbouw. De percelen hebben een geschiedenis van intensieve maïsteelt. Nu wordt graan in stroken geteeld te midden van bloemrijk grasland en geflankeerd door fruit- en notenbomen. Door de gevarieerde vegetatiestructuur, de afwisseling van teelten en de bloemrijkheid is de natuurwaarde al hoog. Het project heeft de naam ‘Waldboeren’ gekregen.

De toestand van de bodem is echter een probleem. De stuwwal bestaat hier uit grof zand met weinig organisch materiaal in de teeltlaag. Deze bodem is niet erg vruchtbaar en houdt weinig water vast. Historisch onderzoek heeft aangetoond dat de ‘boeren in het Wald’, zoals de toenmalige agrariërs werden genoemd, veel moeite deden om de bodem te verbeteren met organische stoffen uit de directe omgeving. Men hield koeien en schapen die op de hei en in het bos werden geweid. In de potstal werd mest verzameld en gemengd met heideplaggen en bosstrooisel. De ruige mest werd op de akkers uitgereden.

De Ploegdriever experimenteert nu met een moderne variant van dit historisch beheer. Het maaisel uit natuurgebied de Bruuk bij Groesbeek wordt naar het Waldboerenproject gebracht. De blauwgraslanden van de Bruuk zijn van grote natuurwaarde, maar het maaisel is ongeschikt als veevoer. Het is wel mooi en zuiver organisch materiaal dat goed bruikbaar is op de arme zandgrond van de Waldboeren. Het graskruidenmengsel wordt niet direct over het land uitgereden. Het wordt eerst onder zuurstofloze omstandigheden gefermenteerd met de bokashi-methode. Na dit ontbindingsproces wordt het materiaal uitgereden over het land.

De fermentatie van het graskruidenmengsel wordt gestimuleerd door toevoeging van drie stoffen; kalk, klei en een oplossing van micro-organismen. Schelpenkalk heeft een bufferende werking en neutraliseert de pH die (te ver) kan zakken tijdens de fermentatie. Het kleimineraal bentoniet absorbeert vocht en bindt mineralen zodat die, na uitrijden over het land, langer in de bodem beschikbaar blijven. De derde toevoeging is Microferm. Dat is een mengsel van melkzuurbacteriën, gisten en fotosynthetische bacteriën die het fermentatieproces de goede kant op sturen. De grashoop wordt stevig aangereden, zodat zo min mogelijk lucht in de hoop blijft zitten en daarna luchtdicht afgedekt met plastic. Onder de anaerobe omstandigheden gaat het graskruidenmengsel fermenteren. Het proces en het eindproduct worden Bokashi genoemd.

Na enkele maanden kan het gefermenteerde eindproduct worden uitgereden over het grasland en de akkerstroken. Het voordeel van fermentatie is dat er weinig koolstof verloren gaat, omdat er weinig verbranding en dus CO2-uitstoot plaatsvindt. De plantenresten zijn echter wel zover verteerd dat ze snel door bodemorganismen worden opgenomen. Het is dus uitstekend voedsel voor het bodemleven. Fermentatie is efficiënter dan compostering. Tijdens compostering worden door de micro-organismen veel suikers verbrand en bij dat proces komt veel warmte vrij en veel CO2. Er wordt met andere woorden veel organische stof verbrand en wat resteert heeft een aanzienlijk kleiner volume dan bij fermentatie.

Het bokashi-project van de Ploegdriever draait mee in het Circulair Terreinbeheer (CT) Kennisprogramma 2021. Dit is een onderzoeksprogramma van Wageningen Environmental Research, in samenwerking met het Centrum voor Bodemecologie (NIOO-KNAW en WUR). Het heeft als doel een aantal inhoudelijke bouwstenen aan te reiken voor nieuw circulair beleid gerelateerd aan het faciliteren van hergebruik van maaisel en blad en daarvan gemaakte organische bodemverbeteraars. Meer informatie over Bokashi vindt u in de Factsheet van Provinos.

 

-- Maaisel uit natuurgebied de Bruuk in Groesbeek wordt gestort bij de Waldboeren in Berg en Dal --

Dit is een bericht van de Ploegdriever – project Waldboeren

Nieuwsbrief Biodiversiteit